|
a |
|
prep. |
|
to |
|
|
|
|
|
at |
|
a alta vouç |
|
adv.phr. |
|
aloud |
|
a bona houra |
|
adv.phr. |
|
early |
|
a bord |
|
adv.phr. |
|
aboard |
|
a cata mod |
|
adv.phr. |
|
by all means |
|
a causa de |
|
prep.phr. |
|
because of |
|
|
|
|
|
on account of |
|
a colp |
|
adv.phr. |
|
suddenly |
|
a cór pezat |
|
adv.phr. |
|
unwillingly |
|
a despêit de |
|
prep.phr. |
|
despite |
|
|
|
|
|
in spite of |
|
a drêita |
|
adv.phr. |
|
on the right |
|
a flôt |
|
adv.phr. |
|
afloat |
|
a front |
|
prep.phr. |
|
opposite |
|
|
|
|
|
facing |
|
a jous |
|
adv.phr. |
|
downwards |
|
a lâ dêriyva |
|
adv.phr. |
|
adrift |
|
a lâ prôxima! |
|
int. |
|
goodbye! |
|
a lâ reversa |
|
adv.phr. |
|
inside out |
|
a lat de |
|
prep.phr. |
|
beside |
|
a min que |
|
conj.phr. |
|
unless |
|
a necún mod |
|
adv.phr. |
|
by no means |
|
a partiyr de |
|
prep.phr. |
|
beginning with |
|
a ped |
|
adv.phr. |
|
standing |
|
a peina |
|
adv.phr. |
|
hardly |
|
|
|
|
|
scarcely |
|
a plus tard |
|
adv.phr. |
|
at the latest |
|
a pressa |
|
adv.phr. |
|
hastily |
|
a priym |
|
adv.phr. |
|
at first |
|
a propost |
|
adv.phr. |
|
by the way |
|
a proposta |
|
adv.phr. |
|
on purpose |
|
a prûa |
|
adv.phr. |
|
ahead |
on a ship |
a pûnt |
|
adv.phr. |
|
sharp |
precisely |
a pûppa |
|
adv.phr. |
|
aft |
on a ship |
a respêit de |
|
prep.phr. |
|
concerning |
|
a sapeir |
|
adv.phr. |
|
namely |
|
a sol |
|
adv.phr. |
|
aground |
|
a sura |
|
adv.phr. |
|
above |
|
|
|
|
|
up |
|
|
|
|
|
upwards |
|
a travês (de) |
|
prep.phr. |
|
across |
|
|
|
|
|
through |
|
a tûa/vostra salut |
|
phr. |
|
to your health |
|
a tzemp |
|
adv.phr. |
|
in time |
|
a tzerra |
|
adv.phr. |
|
ashore |
|
a vices |
|
adv.phr. |
|
at times |
|
a vouç alta |
|
adv.phr. |
|
loud(ly) |
|
a vouç bassa |
|
adv.phr. |
|
low |
of voice |
a xenistra |
|
adv.phr. |
|
on the left |
|
ábac (m) |
|
n. |
Pl: ábaqui |
abacus |
|
abandón (m) |
|
n. |
Pl: abandoni |
abandonment |
|
abandonar |
|
v.tr. |
|
abandon |
|
|
|
|
|
desert |
|
abassa |
|
adv. |
|
downwards |
|
abassament (m) |
|
n. |
|
abasement |
|
abassar |
|
v.tr. |
|
abase |
degrade |
abatteir |
|
v.tr. |
|
butcher |
animals |
abattôr (m) |
|
n. |
|
abattoir |
|
abbat (m) |
|
n. |
|
abbot |
|
abbatía (f) |
|
n. |
|
monastery |
|
|
|
|
|
abbey |
|
abbatissa (f) |
|
n. |
|
abbess |
|
abdicar |
|
v.tr. |
Subj 1S: abdique |
abdicate |
|
abdicar-se |
|
v.refl. |
|
abdicate |
|
abdicatzoun (f) |
|
n. |
|
abdication |
|
abdomen (m) |
|
n. |
Pl: abdómeni |
abdomen |
|
abdominal |
|
a. |
invar. |
abdominal |
|
abduceir |
|
v.tr. |
> duceir |
abduct |
|
aberrant |
|
a. |
invar. |
aberrant |
|
aberratzoun (f) |
|
n. |
|
aberration |
|
abhorrent |
|
a. |
invar. |
abhorrent |
|
abhorrentza (f) |
|
n. |
|
abhorrence |
|
abhorriyr |
|
v.tr. |
1S: abhorrisco |
abhor |
|
abismo (m) |
|
n. |
|
abyss |
|
abolitzoun (f) |
|
n. |
|
abolition |
|
aboliyr |
|
v.tr. |
1S: abolisco |
abolish |
|
abonament (m) |
|
n. |
|
subscription |
|
abonar-se (a) |
|
v.refl. |
|
subscribe
(to) |
|
abonat (m), -a (f) |
|
n. |
|
subscriber |
|
abordar |
|
v.tr. |
|
board |
a ship (militarily) |
abort (m) |
|
n. |
|
abortion |
|
abortar |
|
v.tr. |
|
abort |
|
abrâçar |
|
v.tr. |
Subj 1S: abrâce |
embrace |
|
abrêivar |
|
v.tr. |
|
abbreviate |
|
|
|
|
|
abridge |
|
abrêivatzoun (f) |
|
n. |
|
abbreviation |
|
abricoca (f) |
|
n. |
Pl: abricoque |
apricot |
|
abscess (m) |
|
n. |
|
abscess |
|
absent |
|
a. |
invar. |
absent |
|
|
|
|
invar. |
away |
|
absentar-se (dâ) |
|
v.refl. |
|
absent |
oneself from |
|
|
|
|
keep away (from) |
|
absentza (f) |
|
n. |
|
absence |
|
absolut, -a |
|
a. |
|
absolute |
|
absolutzoun (f) |
|
n. |
|
absolution |
|
absolveir |
|
v.tr. |
|
absolve |
|
absorbeir |
|
v.tr. |
|
absorb |
|
absorbent |
|
a. |
invar. |
absorbent |
|
absortzoun (f) |
|
n. |
|
absorption |
|
absteneir-se (dâ) |
|
v.refl. |
> tzeneir |
abstain (from) |
|
absûrd, -a |
|
a. |
|
absurd |
|
abûndant |
|
a. |
invar. |
abundant |
|
abûndantza (f) |
|
n. |
|
abundance |
|
abûndar (en) |
|
v.i. |
|
abound
(in) |
|
abús (m) |
|
n. |
Pl: abusi |
abuse |
misuse |
abusar |
|
v.tr. |
|
abuse |
misuse |
Abyssinia (f) |
|
pr.n. |
|
Abyssinia |
|
ac (m) |
|
n. |
|
needle |
|
ac de piyn |
|
n. |
|
pine needle |
|
âcaça (f) |
|
n. |
Pl: acace |
acacia |
|
acadêmia (f) |
|
n. |
|
academy |
|
acadêmic, -a |
|
a. |
|
academic |
|
ácar (m) |
|
n. |
|
mite |
|
âcasa |
|
adv. |
|
at home |
|
accautar |
|
v.tr. |
|
seize |
|
accedeir |
|
v.tr. |
> cedeir |
access |
|
accelerar |
|
v.tr. |
1S: accélero |
accelerate |
|
acceleratour (m) |
|
n. |
|
accelerator |
|
acceleratzoun (f) |
|
n. |
|
acceleration |
|
accendeir |
|
v.tr. |
Pret 1S: acceizi, 2S: accezisti; PP: acceiz |
light |
a fire, a light |
|
|
|
|
turn on |
lights |
accendour (m) |
|
n. |
|
lighter |
|
accent (m) |
|
n. |
|
accent |
|
accentuar |
|
v.tr. |
1S: accentúo |
stress |
a point |
|
|
|
|
accent |
|
|
|
|
|
emphasize |
|
accêr (m) |
|
n. |
|
steel |
|
access (m) |
|
n. |
|
access |
|
acceutar |
|
v.tr. |
|
accept |
|
acceutour (m) |
|
n. |
|
hawk |
|
acceutzoun (f) |
|
n. |
|
acceptance |
|
accideir |
|
v.i. |
|
occur |
|
|
|
|
|
happen |
|
accident (m) |
|
n. |
|
accident |
|
accidental |
|
a. |
invar. |
accidental |
|
accirca |
|
adv. |
|
close
(to) |
|
accircar |
|
v.tr. |
|
encircle |
|
accircar-se (de) |
|
v.refl. |
|
approach |
|
accolgeir |
|
v.tr. |
> colgeir |
greet |
receive (as guest) |
accolgiuta (f) |
|
n. |
|
reception |
of a guest |
accommodar |
|
v.tr. |
1S: accômmodo |
accommodate |
|
accommodatzoun (f) |
|
n. |
|
accommodation |
|
accompanhar |
|
v.tr. |
|
accompany |
|
accompliyr |
|
v.tr. |
> compliyr |
accomplish |
|
accord (m) |
|
n. |
|
agreement |
|
accordar |
|
v.tr. |
|
accord |
|
|
|
|
|
grant |
|
accordar-se |
|
v.refl. |
|
agree |
|
accostumnar |
|
v.tr. |
|
accustom |
|
accostumnar-se (a) |
|
v.refl. |
|
get accustomed (to) |
|
accûmolar |
|
v.tr. |
1S: accûmolo |
accumulate |
|
accûmolatour (m) |
|
n. |
|
storage battery |
|
accûrtzar |
|
v.tr. |
|
shorten |
|
accusar (de) |
|
v.tr. |
|
accuse (of) |
|
accusar (rêceutzoun) |
|
v.tr. |
|
acknowledge |
reception |
accusat (m), -a (f) |
|
n. |
|
defendant |
|
accusatzoun (f) |
|
n. |
|
accusation |
|
|
|
|
|
prosecution |
|
aceit (m) |
|
n. |
|
vinegar |
|
ácer (m) |
|
n. |
|
maple |
|
acêtiyna (f) |
|
n. |
|
pickle |
|
Achaia (f) |
|
pr.n. |
|
Achaea |
|
ací |
|
adv. |
|
here |
|
|
|
|
|
hither |
|
ácid (m) |
1 |
n. |
|
acid |
|
ácid, -a |
2 |
a. |
|
acidic |
|
acquereir |
|
v.tr. |
> quereir |
acquire |
|
act (m) |
|
n. |
|
act |
action; theatre |
activitat (f) |
|
n. |
|
activity |
|
actiyv, -a |
|
a. |
|
active |
|
actour (m) |
|
n. |
|
actor |
|
actriyç (f) |
|
n. |
Pl: actriyci |
actress |
|
actual |
|
a. |
invar. |
present |
of time |
actualitati (f pl) |
|
n. |
|
news [pl.] |
on radio, TV |
|
|
|
|
current events
[pl.] |
|
actualment |
|
adv. |
|
presently |
|
actuar |
|
v.tr. |
1S: actúo |
activate |
|
|
|
|
|
start |
equipment |
actzoun (f) |
1 |
n. |
|
action |
|
actzoun (f) |
2 |
n. |
|
share |
in a company |
|
|
|
|
stock |
in a company |
aculha (f) |
|
n. |
|
needle |
|
acut, -a |
|
a. |
|
sharp |
|
addeir |
|
v.tr. |
|
add |
|
additzoun (f) |
|
n. |
|
addition |
|
adhêsiyv, -a |
|
a. |
|
adhesive |
|
adjacent |
|
a. |
|
adjacent |
|
adjectiyv (m) |
|
n. |
|
adjective |
|
admirábil |
|
a. |
invar.; Pl: admirabli |
admirable |
|
admirar |
|
v.tr. |
> mirar |
admire |
|
admiratzoun (f) |
|
n. |
|
admiration |
|
admitteir |
|
v.tr. |
> mitteir |
admit |
allow, acknowledge |
admittentza (f) |
|
n. |
|
admittance |
|
admixoun (f) |
|
n. |
|
admission |
acknowledgement |
adolescent (m/f) |
|
a. |
|
adolescent |
|
adorar |
|
v.tr. |
1S: adouro |
worship |
|
adoratzoun (f) |
|
n. |
|
worship |
|
adrêtzar |
|
v.tr. |
|
train |
|
adû |
|
adv. |
|
even |
|
adûbar |
|
v.tr. |
|
knight |
|
adûlt (m) |
|
n. |
|
adult |
|
adûltêir (m) |
|
n. |
|
adultery |
|
Advent (m) |
|
n. |
|
Advent |
|
adverb (m) |
|
n. |
|
adverb |
|
adzentro |
|
adv. |
|
indoors |
|
adzêu (m) |
1 |
n. |
Pl: adzêus |
farewell |
|
adzêu |
2 |
int. |
|
goodbye |
|
aer (m) |
|
n. |
|
air |
|
aer conditzonat |
|
n. |
|
air conditioning |
|
aerêu, aerea |
|
a. |
|
aerial |
|
|
|
|
|
air |
|
aeroglitant (m) |
|
n. |
|
glider |
|
aeroport (m) |
|
n. |
|
airport |
|
aeroportat, -a |
|
a. |
|
airborne |
|
affamar |
|
v.tr. |
1S: affaimo |
starve |
others |
affamar-se |
|
v.refl. |
|
starve |
oneself |
affamat, -a |
|
a. |
|
starved |
|
affêitar |
|
v.tr. |
|
affect |
|
affêitat (m), -a (f) |
|
n. |
|
fan |
supporter |
affêitzoun (f) |
|
n. |
|
affection |
|
affilar |
|
v.tr. |
> filar |
sharpen |
|
affilat, -a |
|
a. |
|
sharp |
|
afligeir |
|
v.tr. |
1S: afliyges, 3S: afliygë; Pret 1S: afliyxi, 2S: aflixisti; PP: afliyt |
afflict |
|
Âfrica (f) |
|
pr.n. |
|
Africa |
|
Âfrica de Sud |
|
pr.n. |
|
South Africa |
|
africán (m), -ana (f) |
|
nat.n/a |
Pl: africani, africans |
African |
|
africanêr (m), -a (f) |
|
nat.n/a |
|
Africaner |
|
agent (m) |
|
n. |
|
agent |
|
agentza (f) |
|
n. |
|
agency |
|
agenûlhar-se |
|
v.refl. |
|
kneel |
|
agitar |
|
v.tr. |
1S: ágito |
excite |
|
|
|
|
|
shake up |
|
|
|
|
|
wave |
|
|
|
|
|
stir |
|
|
|
|
|
agitate |
|
agitar-se |
|
v.refl. |
|
get excited |
|
|
|
|
|
get agitated |
|
agitat, -a |
|
a. |
|
rough |
sea |
agitatzoun (f) |
|
n. |
|
excitement |
|
agiyr |
|
v.i. |
1S: agisco |
act |
|
agnêil (m) |
|
n. |
Pl: agnelli, agnêls |
lamb |
|
agnôstic, -a |
|
a. |
|
agnostic |
|
agratábil |
|
a. |
inv.; Pl: agratabli |
pleasant |
|
|
|
|
|
agreeable |
|
|
|
|
|
nice |
of things, animals |
agratar (a) |
|
v.i. |
|
agree
(to) |
|
agricûltour (m) |
|
n. |
|
farmer |
|
agricûltura (f) |
|
n. |
|
agriculture |
|
agronom (m) |
|
n. |
|
agronomist |
|
agûst (m) |
|
n. |
|
August |
|
aica (f) |
|
n. |
Pl: aique |
oak |
|
aina (f) |
|
n. |
|
duck |
|
airo, -a |
|
a. |
|
sour |
|
aivêr (m) |
|
n. |
|
sink |
in the kitchen |
aix (m) |
|
n. |
|
axle |
|
aixella (f) |
|
n. |
|
shop |
workshop |
aixilla (f) |
|
n. |
|
armpit |
|
ajûngeir (a) |
|
v.tr. |
> jûngeir |
add
(to) |
|
ajustar |
|
v.tr. |
|
fit |
|
|
|
|
|
adjust |
|
ajuta (f) |
|
n. |
|
help |
with sg. |
|
|
|
|
aid |
|
|
|
|
|
assistance |
|
ajutar |
|
v.tr. |
|
help |
with sg. |
|
|
|
|
aid |
|
al [masc.sing.] |
|
prep.+def.art. |
|
to the |
|
al contrêr |
|
adv.phr. |
|
on the contrary |
|
al extranh |
|
adv.phr. |
|
abroad |
|
al fiyn |
|
adv.phr. |
|
at last |
|
al instant |
|
adv.phr. |
|
at once |
|
al jûrn |
|
adv.phr. |
|
per day |
|
al long de |
|
prep.phr. |
|
along |
|
al meiz |
|
adv.phr. |
|
monthly |
|
al min |
|
adv.phr. |
|
at least |
|
al plus |
|
adv.phr. |
|
at most |
|
al prêsent |
|
adv.phr. |
|
at present |
|
al sang |
|
adv.phr. |
|
rare |
meat |
al secûrs |
|
phr. |
|
help |
|
ala (f) |
|
n. |
|
wing |
|
ala d'avión |
|
n. |
|
airplane wing |
|
alat, -a |
|
a. |
|
winged |
|
alba (f) |
|
n. |
|
dawn |
|
|
|
|
|
daybreak |
|
albaneis (m), -a (f) |
|
nat.n/a |
|
Albanian |
|
Albania (f) |
|
pr.n. |
|
Albania |
|
albaspiyna (f) |
|
n. |
|
hawthorn |
|
alberg (m) |
|
n. |
Pl: albergui |
inn |
|
albiyna (f) |
|
n. |
|
loach |
fish |
albûm (m) |
|
n. |
Pl: albûm |
album |
|
alcohol (m) |
|
n. |
|
alcohol |
|
alcohólic, -a |
|
a. |
|
alcoholic |
|
alcoholismo (m) |
|
n. |
|
alcoholism |
|
alcún, alcuna |
|
indef.pn. |
|
somebody |
|
alcuni, -e (pl) |
|
indef.pn. |
|
some |
|
alcuna causa |
|
indef.pn. |
|
something |
|
alcune vices |
|
adv.phr. |
|
sometimes |
|
alcûy |
|
adv. |
|
anywhere |
|
alêr |
|
a. |
invar. |
cheerful |
|
|
|
|
|
joyful |
|
Alêr Natal |
|
phr. |
|
Merry Christmas |
|
alería (f) |
|
n. |
|
joy |
|
aleura |
|
adv. |
|
then |
at that time |
Alexandria (f) |
|
pr.n. |
|
Alexandria |
|
alfín (m) |
|
n. |
Pl: alfini |
bishop |
chess |
Alger (m) |
|
pr.n. |
|
Algiers |
|
Algeria (f) |
|
pr.n. |
|
Algeria |
|
algerián (m), -ana (f) |
|
nat.n/a |
Pl: algeriani |
Algerian |
|
alh (m) |
|
n. |
|
garlic |
|
alhors |
|
adv. |
|
besides |
|
alhous |
|
adv. |
|
elsewhere |
|
alí |
|
adv. |
|
over there |
|
|
|
|
|
to over there |
|
alimentar |
|
v.tr. |
|
feed |
people, processes |
allái |
|
adv. |
|
over there |
|
|
|
|
|
to over there |
|
allarmar |
|
v.tr. |
|
alarm |
|
allarme (m) |
|
n. |
|
alarm |
|
alliga (f) |
|
n. |
Pl: alligue |
alloy |
|
allitrar |
|
v.tr. |
|
spell |
|
allocar |
|
v.tr. |
Subj 1/3S: alloque, 2S: allocs |
allocate |
|
alludeir (a) |
|
v.i. |
Pret 1S: allusi; PP: allús |
allude (to) |
|
almosna (f) |
|
n. |
|
alms |
|
alno (m) |
|
n. |
|
alder |
|
alod (m) |
|
n. |
|
property |
|
Alpe (f pl) |
|
pr.n. |
|
Alps |
|
alquant |
|
adv. |
|
somewhat |
|
Alsacia-Lorraina (f) |
|
pr.n. |
|
Alsace-Lorraine |
|
alt, -a |
|
a. |
|
high |
|
|
|
|
|
tall |
building, tree |
alt-parlant (m) |
|
n. |
|
loudspeaker |
|
alta fidêlitat |
|
n. |
|
hi-fi |
|
alta marea |
|
n. |
|
high (flood) tide |
|
altar (m) |
|
n. |
|
altar |
|
altercar (con) |
|
v.i. |
Subj
1/3S: alterque |
quarrel
(with) |
|
altercatzoun (f) |
|
n. |
|
quarrel |
|
alternar |
|
v.tr. |
|
alternate |
|
alternatiyv (m) |
1 |
n. |
|
alternative |
|
alternatiyv, -a |
2 |
a. |
|
alternative |
|
altrament |
|
adv. |
|
otherwise |
|
altro, -a |
|
a., indef.pn. |
|
other |
|
|
|
|
|
another |
|
altre parti |
|
adv.phr. |
|
somewhere else |
|
altre vices |
|
adv.phr. |
|
formerly |
|
el altro jûrn |
|
adv.phr. |
|
the other day |
|
altrûy |
|
adv. |
|
elsewhere |
|
altura (f) |
|
n. |
|
height |
|
|
|
|
|
pitch |
sound, voice |
|
|
|
|
heights [pl.] |
|
altzar |
|
v.tr. |
|
raise |
lift |
altzar-se |
|
v.refl. |
|
rise |
|
alûa (f) |
|
n. |
|
lark |
|
aluminiûm (m) |
|
n. |
|
aluminium |
|
alûmn (m), -a (f) |
|
n. |
|
pupil |
student |
alunament (m) |
|
n. |
|
landing |
on the moon |
alunar |
|
v.tr. |
|
land |
on the moon |
alviêr (m) |
|
n. |
|
hive |
|
|
|
|
|
beehive |
|
amábil |
|
a. |
invar.; Pl: amabli |
kind |
|
amais |
|
adv. |
|
too much |
|
amangia (f) |
|
n. |
Pl: amangë |
almond |
|
amaniyta (f) |
|
n. |
|
amanita |
mushroom |
amaniyta mortal |
|
n. |
|
death cap |
|
amaniyta mûsquêra |
|
n. |
|
fly agaric |
|
amant (m/f) |
|
n. |
|
lover |
|
âmar, -a |
1 |
a. |
|
bitter |
taste |
amar |
2 |
v.tr. |
1S: aimo |
love |
|
|
|
|
|
like |
|
Amazón (f) |
|
pr.n. |
|
Amazon |
|
ambaixata (f) |
|
n. |
|
embassy |
|
ambaixatour (m), -triyç (f) |
|
n. |
|
ambassador |
|
ambi (li dous) (pl) |
|
indef.pn. |
|
both |
|
ambient (m) |
|
n. |
|
environment |
|
ambienti (m pl) |
|
n. |
|
surroundings [pl.] |
|
ambigû, ambigua |
|
a. |
Pl: ambigüi, ambigüe |
ambiguous |
|
ambra (f) |
|
n. |
|
amber |
|
ambûlantza (f) |
|
n. |
|
ambulance |
|
América (f) |
|
pr.n. |
|
America |
|
América de Nord |
|
pr.n. |
|
North America |
|
América de Sud |
|
pr.n. |
|
South America |
|
América Latiyna |
|
pr.n. |
|
Latin America |
|
amêricán (m), -ana (f) |
|
nat.n/a |
Pl: amêricani |
American |
|
amêthyst (m) |
|
n. |
|
amethyst |
|
amicábil |
|
a. |
invar.; Pl: amicabli |
friendly |
|
amidoun (m) |
|
n. |
|
starch |
|
amiral (m) |
|
n. |
|
admiral |
|
amixtat (f) |
|
n. |
|
friendship |
|
amiyc (m), -a (f) |
|
n. |
|
friend |
|
amoeba (f) |
|
n. |
|
amoeba |
|
amortiyr |
|
v.tr. |
1S: amortisco |
reduce |
the effects of |
amortizatour (m) |
|
n. |
|
shock absorber |
|
amour (m) |
|
n. |
|
love |
|
âmovlar |
|
v.tr. |
|
furnish |
a house |
âmovlat, -a |
|
a. |
|
furnished |
house |
amphitheatro (m) |
|
n. |
|
amphitheatre |
|
amphitryôn (m) |
|
n. |
|
host |
|
|
|
|
|
guest |
at a party |
amplura (f) |
|
n. |
|
width |
|
ampûlla (f) |
|
n. |
|
bulb |
lightbulb |
ân (m) |
|
n. |
Pl: anni |
year |
unit of time |
ân bissextiyl |
|
n. |
|
leap year |
|
ânanás (m) |
|
n. |
Pl: ânanássi |
pineapple |
|
anarchia (f) |
|
n. |
|
anarchy |
|
ánat (f) |
|
n. |
|
duck |
|
ancestro (m) |
|
n. |
|
ancestor |
|
ancra (f) |
|
n. |
|
anchor |
|
ancrar |
|
v.tr. |
|
anchor |
|
ancratx (m) |
|
n. |
|
anchorage |
|
Andalucía (f) |
|
pr.n. |
|
Andalusia |
|
Andes (m pl) |
|
pr.n. |
|
Andes |
|
anêil (m) |
|
n. |
Pl: anelli, anêls |
ring |
on finger |
anêil de maritatx |
|
n. |
|
wedding ring |
|
aneith (m) |
|
n. |
|
dillseed |
|
anelar |
|
v.i. |
1S: aneilo |
breathe |
|
anelar-si (lo nas) |
|
v.refl. |
|
blow |
the nose |
ângel (m) |
|
n. |
|
angel |
|
anglo (m) |
|
n. |
|
angle |
|
anguilla (f) |
|
n. |
|
eel |
|
angúissa (f) |
|
n. |
|
anguish |
|
animal (m) |
|
n. |
|
animal |
|
animar |
|
v.tr. |
1S: ánimo |
animate |
|
aniys (m) |
|
n. |
|
aniseed |
|
Anjavia (f) |
|
pr.n. |
|
Anjou |
|
anlo (m) |
|
n. |
|
ring |
in ear, object |
anlo d'aurilha |
|
n. |
|
earring |
|
anma (f) |
|
n. |
|
soul |
|
annata (f) |
|
n. |
|
year |
duration |
annata de bons viyns |
|
n. |
|
vintage year |
|
annêiteir |
|
v.tr. |
Fut: annêiteroy |
annex |
|
anniversêr (m) |
|
n. |
|
birthday |
|
annual |
|
a. |
invar. |
yearly |
|
|
|
|
|
annual |
|
annualment |
|
adv. |
|
yearly |
|
annûntz (m) |
|
n. |
|
advertisement |
|
annûntzar |
|
v.tr. |
|
announce |
|
|
|
|
|
advertise |
a job |
Annûntzatzoun (f) |
|
n. |
|
Annunciation |
|
anoitesceir |
|
v.i. |
impers. only - 3S: anoiteisce; Pret 1S: anoitesçú; PP: anoitesçut |
get dark |
|
ansa (f) |
|
n. |
|
cove |
|
ánta (f) |
|
n. |
|
aunt |
|
antaina (f) |
|
n. |
|
sidewalk |
|
antalûp (m) |
|
n. |
|
antelope |
|
antar |
|
v.tr. |
|
walk |
|
antar-se |
|
v.refl. |
|
stroll |
|
Antârctica (f) |
|
pr.n. |
|
Antarctica |
|
anteceina (f) |
|
n. |
|
hors d'oeuvre |
|
anteriour |
|
a. |
invar. |
previous |
|
ante-vista (f) |
|
n. |
|
preview |
of a movie |
anthrôpolog (m), -a (f ) |
|
n. |
Pl: -gi, -gë |
anthropologist |
|
anthrôpología (f) |
|
n. |
|
anthropology |
|
antigiel (m) |
|
n. |
|
antifreeze |
|
Antille (f pl) |
|
pr.n. |
|
Antilles [pl.] |
|
Antiochia |
|
pr.n. |
|
Antioch |
|
antiq, -ua |
|
a. |
Pl: antiqüi, antiqüe |
ancient |
|
antiqua (f) |
|
n. |
Pl: antiqüe |
antique |
|
antiqüitat (f) |
|
n. |
|
antiquity |
|
anti-sonour, -a |
|
a. |
|
soundproof |
|
ant-jûrni |
|
adv. |
|
previously |
|
antzán, -aina |
|
a. |
|
old |
not new |
antzantat (f) |
|
n. |
|
seniority |
|
Anversa (f) |
|
pr.n. |
|
Antwerp |
|
aorta (f) |
|
n. |
|
aorta |
|
ap (f) |
|
n. |
|
bee |
|
apert, -a |
|
a. |
|
open |
|
apertura (f) |
|
n. |
|
opening |
|
áphid (m) |
|
n. |
|
aphid |
|
apilha (f) |
|
n. |
|
bee |
|
aplaudiyr |
|
v.tr. |
1S: aplaudisco |
applaud |
|
aplausa (f) |
|
n. |
|
applause |
|
aplicar |
|
v.tr. |
Subj 1/3S: aplique,
2S: aplics |
apply |
|
apoplexia (f) |
|
n. |
|
stroke |
cerebral attack |
apparat (m) |
|
n. |
|
apparatus |
|
|
|
|
|
set |
radio or TV |
apparat de govern |
|
n. |
|
steering gear |
|
apparentza (f) |
|
n. |
|
appearance |
|
apparesceir |
|
v.i. |
> paresceir |
appear |
show up |
apparitzoun (f) |
|
n. |
|
apparition |
|
appartzeneir (a) |
|
v.i. |
> tzeneir |
belong (to) |
|
appêil (m) |
|
n. |
Pl: appelli, appêls |
appeal |
|
appellar |
|
v.tr. |
|
call |
shout |
appendeir |
|
v.tr. |
> pendeir |
append |
|
appêndiç (f) |
|
n. |
Pl: appêndici |
appendix |
|
appendiciyt (f) |
|
n. |
|
appendicitis |
|
Appenniyni (m pl) |
|
pr.n. |
|
Appenines [pl.] |
|
appêtiyt (m) |
|
n. |
|
appetite |
|
appodzar |
|
v.tr. |
|
back |
|
appodzar-se (sure) |
|
v.refl. |
|
lean
(on, against) |
|
apportar |
|
v.tr. |
|
bring |
|
appûntar |
|
v.tr. |
|
point
(at) |
|
aprendeir |
|
v.tr. |
> prendeir |
learn |
|
aprestar-se |
|
v.refl. |
|
get ready |
|
apropriat, -a |
|
a. |
|
suitable |
|
aprovar (de) |
|
v.tr. |
|
approve |
|
aprovatzoun (f) |
|
n. |
|
approval |
|
aproximar |
|
v.tr. |
1S: aprôximo |
approximate |
|
aproximatiyvament |
|
adv. |
|
approximately |
|
aqua (f) |
|
n. |
Pl: aqüe |
water |
|
aqua cûrrent |
|
n. |
|
running water |
|
aqua-de-viyta |
|
n. |
|
brandy |
|
aqua dûlç |
|
n. |
|
fresh water |
|
aqua gazousa |
|
n. |
|
soda water |
|
aqua mineral |
|
n. |
|
mineral water |
|
aqua potábil |
|
n. |
|
drinking water |
|
aqua salata |
|
n. |
|
salt water |
|
aquarella (f) |
|
n. |
|
water-colour |
|
Aqüêr (m) |
|
pr.n. |
|
Aquarius |
|
áquila (f) |
|
n. |
|
eagle |
poetic |
Aquisgrán (m) |
|
pr.n. |
|
Aachen |
|
Aquitania (f) |
|
pr.n. |
|
Aquitania |
|
árab (m), -a (f) |
|
nat.n. |
|
Arab |
|
Arabia (f) |
|
pr.n. |
|
Arabia |
|
Aragón (m) |
|
n. |
|
Aragon |
|
arairo (m) |
|
n. |
|
plough |
|
arança (f) |
|
n. |
Pl: arance |
orange |
|
arançata (f) |
|
n. |
|
orangeade |
|
arancera (f) |
|
n. |
|
orange tree |
|
âranha (f) |
|
n. |
|
spider |
|
arar |
|
v.tr. |
|
plough |
|
arbitro (m), -a (f) |
|
n. |
|
umpire |
|
arbo (m) |
|
n. |
|
tree |
|
arc (m) |
|
n. |
|
bow |
of archer |
archeolog (m), -a (f) |
|
n. |
Pl: archeologi, -ë |
archaeologist |
|
archeología (f) |
|
n. |
|
archaeology |
|
archêpisco (m) |
|
n. |
Pl: archêpisqui |
archbishop |
|
architect (m), -a (f) |
|
n. |
|
architect |
|
architectura (f) |
|
n. |
|
architecture |
|
archiyv (m) |
|
n. |
|
archive |
|
arcipelag (m) |
|
n. |
Pl: arcipelagui |
archipelago |
|
Arctur (m) |
|
pr.n. |
|
Arcturus |
|
ardeir |
|
v.i. |
|
burn |
|
Ardenne (f pl) |
|
pr.n. |
|
Ardennes [pl.] |
|
ardent |
|
a. |
invar. |
zealous |
|
ardour (m) |
|
n. |
|
zeal |
|
|
|
|
|
ardour |
|
arêiro (m) |
1 |
n. |
|
back |
of an object |
arêiro |
2 |
adv. |
|
backwards |
|
Ares (m) |
|
pr.n. |
|
Ares |
|
argent (m) |
|
n. |
|
silver |
|
argentiyn (m), -a (f) |
|
nat.n/a |
|
Argentinian |
|
Argentiyna (f) |
|
pr.n. |
|
Argentina |
|
argilla (f) |
|
n. |
|
clay |
|
argón (m) |
|
n. |
|
argon |
|
argüeir |
|
v.tr. |
1S: argúo; Pret 1S: argúi; PP: argut |
argue |
|
argument (m) |
|
n. |
|
argument |
|
aria (f) |
|
n. |
|
tune |
song |
Aries (m) |
|
pr.n. |
|
Aries |
astrology, astronomy |
aristôcrata (m/f) |
|
n. |
|
aristocrat |
|
aristocratía (f) |
|
n. |
|
aristocracy |
|
aristocrátic, -a |
|
a. |
|
aristocratic |
|
arithmética (f) |
|
n. |
|
arithmetic |
|
arma (f) |
|
n. |
|
weapon |
|
arme (f pl) |
|
n. |
|
arms [pl.] |
|
armar |
|
v.tr. |
|
arm |
|
armata (f) |
|
n. |
|
army |
|
Armenia (f) |
|
pr.n. |
|
Armenia |
|
armenián (m), -ana (f) |
|
nat.n/a |
Pl: armeniani |
Armenian |
|
armêr (m) |
|
n. |
|
cupboard |
|
|
|
|
|
closet |
|
armêr de mêdicaments |
|
n. |
|
medicine cabinet |
|
armilla (f) |
|
n. |
|
bracelet |
|
arquêt (m) |
|
n. |
Pl: arquetti |
bow |
of violin |
arquiris (f) |
|
n. |
Pl: arquírissi |
rainbow |
|
arrastrêr (m) |
|
n. |
|
trawler |
|
arrestar |
|
v.tr. |
|
stop |
someone |
|
|
|
|
arrest |
place into custody |
arrestar-se |
|
v.refl. |
|
stop |
come to a stop |
arrestatzoun (f) |
|
n. |
|
arrest |
|
arripar |
|
v.i. |
1S: arriypo |
arrive |
|
arripar a |
|
v.i. |
|
reach |
|
arripata (f) |
|
n. |
|
arrival |
|
arrosar |
|
v.tr. |
1S: arrouso |
sprinkle |
|
arrosatour (m) |
|
n. |
|
sprinkler |
|
arrûixar-se |
|
v.i. |
|
blush |
|
arsén (m) |
|
n. |
|
arsenic |
|
art (f) |
|
n. |
|
art |
|
artêira (f) |
|
n. |
|
artery |
|
artiçoca (f) |
|
n. |
Pl: artiçoque |
artichoke |
|
artícol (m) |
|
n. |
|
article |
|
artícoli (m pl) d'officiyna |
|
n. |
|
stationery |
|
artifiç |
|
n. |
Pl: artifici |
artifice |
|
artilh (m) |
|
n. |
|
joint |
|
|
|
|
|
knuckle |
|
artilhoun (m) |
|
n. |
|
toe |
|
artista (m/f) |
|
n. |
|
artist |
|
as (m) |
|
n. |
Pl: ássi |
ace |
|
asça (f) |
|
n. |
Pl: asce |
axe |
|
asçata (f) |
|
n. |
|
hoe |
|
ascendeir |
|
v.i. |
|
go up |
|
|
|
|
|
ascend |
|
Ascensioun (f) |
|
n. |
|
Ascension |
|
ascensour (m) |
|
n. |
|
lift |
UK |
|
|
|
|
elevator |
US |
Asia (f) |
|
pr.n. |
|
Asia |
|
asiátic (m), -a (f) |
|
nat.n/a |
|
Asian |
|
asiyl (m) |
|
n. |
|
asylum |
|
asno (m) |
|
n. |
|
donkey |
|
aspárg (m) |
|
n. |
Pl: aspárgui |
asparagus |
|
aspêit (m) |
|
n. |
|
look |
appearance |
aspirar |
|
v.tr. |
1S: aspiyro |
suck in |
|
aspirar |
|
|
|
vacuum |
use a vacuum cleaner |
aspiratour (m) |
|
n. |
|
vacuum cleaner |
|
aspro, -a |
|
a. |
|
rough |
coarse |
assais |
|
adv. |
|
enough |
|
assar |
|
v.tr. |
|
roast |
|
assassinar |
|
v.tr. |
1S: assassiyno |
murder |
|
assassinat (m) |
|
n. |
|
murder |
|
assassiyn (m), -a (f) |
|
n. |
|
murderer |
|
assat |
|
a., pron. |
invar. |
enough |
|
assata (f) |
|
n. |
|
roast |
|
assecurantza (f) |
|
n. |
|
insurance |
|
assecurar |
|
v.tr. |
|
assure |
|
|
|
|
|
insure |
|
assecurar-si (de) |
|
v.refl. |
|
make sure (of) |
|
assecuratour (m) |
|
n. |
|
underwriter |
|
assedeir |
|
v.tr. |
1S: assedzo |
ride |
an animal |
assemblar |
|
v.tr. |
|
assemble |
people |
assemblar-se |
|
v.refl. |
|
gather |
people |
assemblata (f) |
|
n. |
|
assembly |
meeting |
assí |
|
adv. |
|
so |
|
|
|
|
|
thus |
|
assí que |
|
conj. |
|
therefore |
|
|
|
conj. |
|
so that |
|
|
|
conj. |
|
in order that |
|
assisteir |
|
v.tr. |
|
assist |
|
assisteir (a) |
|
v.i. |
|
attend |
school |
|
|
|
|
be present (at) |
|
assistent (m/f) |
|
n. |
|
assistant |
|
assistentza (f) |
|
n. |
|
assistance |
|
associar-se (a) |
|
v.refl.. |
|
join |
|
associat (m), -a (f) |
|
n. |
|
partner |
business |
assumeir |
|
v.tr. |
PP: assunt |
assume |
|
Assûntzoun (f) |
|
n. |
|
Assumption |
|
astant (m/f) |
|
n. |
|
bystander |
|
astella (f) |
|
n. |
|
workshop |
|
asteroîde (m) |
|
n. |
|
asteroid |
|
asthma (m) |
|
n. |
|
asthma |
|
astro (m) |
|
n. |
|
star |
poetic |
astrología (f) |
|
n. |
|
astrology |
|
astronâu (f) |
|
n. |
Pl: astronavi |
spacecraft |
|
astronauta (m/f) |
|
n. |
|
astronaut |
|
astronom (m) |
|
n. |
|
astronomer |
|
astronomía (f) |
|
n. |
|
astronomy |
|
Asturie (f pl) |
|
pr.n. |
|
Asturias |
|
astut, -a |
|
a. |
|
cunning |
|
Atheina (f) |
|
pr.n. |
|
Athens |
|
atheinián (m), -ana (f) |
|
nat.n/a |
|
Athenian |
|
athleita (f) |
|
n. |
|
athlete |
|
athlétic, -a |
|
a. |
|
athletic |
|
athlética (f) |
|
n. |
|
athletics |
|
atlas (m) |
1 |
n. |
Pl: âtlassi |
atlas |
|
Atlas (m) |
2 |
pr.n. |
|
Atlas Mountains |
|
atmosphêra (f) |
|
n. |
|
atmosphere |
|
átom (m) |
|
n. |
|
atom |
|
atorn |
|
adv. |
|
around |
|
atractzoun (f) |
|
n. |
|
attraction |
|
atraîr |
|
v.tr. |
> traîr |
attract |
|
atroç |
|
a. |
invar.; Pl: atroci |
awful |
|
attâc (m) |
|
n. |
Pl: attacqui |
attack |
|
attaccar |
|
v.tr. |
Subj 1/3S: attacque,
2S: attâcs |
attack |
|
attendeir |
|
v.tr. |
|
expect |
|
|
|
|
|
await |
|
|
|
|
|
look after |
|
attendut, -a |
|
a. |
|
expected |
sg neutral or negative |
attentzoun (f) |
|
n. |
|
attention |
|
Âttica (f) |
|
pr.n. |
|
Attica |
|
attingeir |
|
v.tr. |
> tingeir |
reach |
attain |
attirant |
|
a. |
invar. |
attractive |
|
attirar |
|
v.tr. |
> tirar |
attract |
|
atzerrament (m) |
|
n. |
|
landing |
on the earth |
atzerrar |
|
v.tr. |
|
land |
with a plane |
au |
|
conj. |
|
or |
|
au…au… |
|
conj. |
|
either…or… |
|
auca (f) |
|
n. |
|
goose |
|
aucêil (m) |
|
n. |
Pl: aucelli, aucêls |
bird |
|
audiobanda (f) |
|
n. |
|
audio tape |
|
audiodisc (m) |
|
n. |
Pl: audiodisqui |
record |
music |
auditôr (m) |
|
n. |
|
audience |
|
auditour (m) |
|
n. |
|
listener |
|
|
|
|
|
auditor |
|
audiyr |
|
v.tr. |
1S: audzo |
hear |
|
audiyt (m) |
|
n. |
|
audit |
|
audiyta (f) |
|
n. |
|
hearing |
|
augmentar |
|
v.tr. |
|
increase |
|
augmentar-se |
|
v.refl. |
|
increase |
|
aula (f) |
|
n. |
|
hall |
ceremonial |
|
|
|
|
lecture hall |
|
aula de justitza |
|
n. |
|
courtroom |
|
aunclo (m) |
|
n. |
|
uncle |
|
aur (m) |
|
n. |
|
gold |
|
aúr (m) |
|
n. |
|
omen |
|
auratx (m) |
|
n. |
|
thunderstorm |
|
aurilha (f) |
|
n. |
|
ear |
|
aurilhoun (m) |
|
n. |
|
mumps |
|
ausar (a) |
|
v.tr. |
|
dare (to) |
|
Australia (f) |
|
pr.n. |
|
Australia |
|
australián (m), -ana (f) |
|
nat.n/a |
Pl: australiani |
Australian |
|
Austria (f) |
|
pr.n. |
|
Austria |
|
austrîac (m), -a (f) |
|
nat.n/a |
|
Austrian |
|
authêntic, -a |
|
a. |
|
authentic |
|
|
|
|
|
genuine |
|
authenticitat (f) |
|
n. |
|
authenticity |
|
auto (m) |
|
n. |
Pl: autos |
car |
|
autobûs (m) |
|
n. |
Pl: autobûssi |
bus |
|
automatizar |
|
v.tr. |
|
automate |
|
automatzoun (f) |
|
n. |
|
automation |
|
automóbil (m) |
|
n. |
|
automobile |
|
autoritat (f) |
|
n. |
|
authority |
|
autorizar |
|
v.tr. |
|
authorize |
|
autorizatzoun (f) |
|
n. |
|
authorization |
|
autoruta (f) |
|
n. |
|
motorway |
UK |
|
|
|
|
expressway |
US |
autostoppar |
|
v.i. |
|
hitchhike |
|
autour (m) |
|
n. |
|
author |
|
autûmn (m) |
|
n. |
|
autumn |
UK |
|
|
|
|
fall |
US |
auturc (m) |
|
n. |
Pl: auturqui |
turkey |
|
Auvergna (f) |
|
pr.n. |
|
Auvergne |
|
ava (f) |
|
n. |
|
brook |
|
avant |
|
adv. |
|
before |
|
|
|
|
|
forwards |
|
avant de |
|
prep.phr. |
|
before |
|
|
|
|
|
ahead
(of) |
|
avant-dzis |
|
adv.phr. |
|
formerly |
|
avant-hieri |
|
adv. |
|
day before yesterday |
|
avant pauc |
|
adv.phr. |
|
shortly |
|
avant que |
|
conj. |
|
before |
|
avantatx (m) |
|
n. |
|
advantage |
|
avantza (f) |
|
n. |
|
advance |
|
avantzar |
|
v.tr. |
|
advance |
|
avantzar-se |
|
v.refl. |
|
advance |
|
|
|
|
|
progress |
move ahead |
âvar, -a |
|
a. |
|
avaricious |
|
|
|
|
|
stingy |
|
aveina (f) |
|
n. |
|
oats |
|
aveit (m) |
|
n. |
|
fir |
|
aveit rûix |
|
n. |
|
spruce |
|
avellaina (f) |
|
n. |
|
hazelnut |
|
avêniment (m) |
|
n. |
|
event |
|
|
|
|
|
happening |
|
avêniyr (m) |
1 |
n. |
|
future |
|
avêniyr |
2 |
v.i. |
> vêniyr |
happen |
|
avêniyta (f) |
|
n. |
|
avenue |
|
âventalhar |
|
v.tr. |
|
fan |
|
aventura (f) |
|
n. |
|
adventure |
|
averiguar |
|
v.tr. |
Ind Pr 1S: averigo, 2S:
averiguas; Subj Pr 1S: averigüe |
average |
|
averteir |
|
v.tr. |
> verteir |
warn |
|
avertentza (f) |
|
n. |
|
warning |
|
aví |
|
adv. |
|
there |
|
|
|
|
|
thither |
|
aviatzoun (f) |
|
n. |
|
air force |
|
avión (m) |
|
n. |
Pl: avioni |
airplane |
|
|
|
|
|
aircraft |
|
avión miniatur |
|
n. |
|
model airplane |
|
avión-jêt |
|
n. |
Pl: avioni-jet |
jet plane |
|
avisar |
|
v.tr. |
1S: aviyso |
notify |
|
aviys (m) |
|
n. |
|
notice |
|
âvocat (m), -a (f) |
|
n. |
|
lawyer |
|
avol (m) |
|
n. |
|
grandfather |
|
avola (f) |
|
n. |
|
grandmother |
|
avre-bottilhas (m) |
|
n. |
|
bottle opener |
|
avre-lattas (m) |
|
n. |
|
can opener |
|
avricar |
|
v.tr. |
1S: avriyco; Subj 1/3S: avriyque |
shelter |
|
avriyc (m) |
|
n. |
|
coat |
|
|
|
|
|
overcoat |
|
avriyca (f) |
|
n. |
Pl: avriyque |
shelter |
building |
avriyl (m) |
|
n. |
|
April |
|
avriyr |
|
v.tr. |
PP: apert |
open |
|
avvitar |
|
v.tr. |
1S: avviyto |
screw |
|
axe (m) |
|
n. |
|
axis |
|
ayla (f) |
|
n. |
|
eagle |
|
Azerbaidján |
|
pr.n. |
|
Azerbaijan |
|
azôt (m) |
|
n. |
|
nitrogen |
|
azur, -a |
|
a. |
|
blue |
dark |
|